ပြီးခဲ့သည့် ရာစုနှစ်တွင် လူသိများသည့် ဘောဂဗေဒ စာရေးဆရာ ဟင်နရီ ဟတ်ဇလစ်က စံပြဘောဂဗေဒ စာအုပ်ပါ သန်ခန်းစာတစ်ခုတွင် ဘောဂဗေဒအကြောင်း ရေးသားခဲ့သည်။ ဟတ်ဇလစ်၏ သင်ခန်းစာများထဲမှ တစ်ခုတွင် ဘောဂဗေဒ အဆိုပြုချက်တစ်ခုကို လေ့လာဆန်းစစ်သည့်အခါ လူတစ်ဦးသည် ချက်ချင်းလက်ငင်း ရလဒ်များကိုသာမက ရေရှည်ရလဒ်များကိုပါ လေ့လာစောင့်ကြည့်ရမည်။ ပင်းမအကျိုးဆက်များကိုသာမက ဆင့်ပွားအကျိုးဆက်များကိုလည်း စောင့်ကြည့်ရမည်။ အကျိုးစီးပွားတူအုပ်စုတစ်ချို့အပေါ် သက်ရောက်မှုကိုသာမက လူတိုင်းအပေါ် သက်ရောက်မှုကိုပါ မြင်အောင်ကြည့်ရမည်။

ယခုသင်ခန်းစာပါ အချက်များအား ကျင့်သုံးရန် ပျက်ကွက်ခြင်းသည် ဘောဂဗေဒ အမှားအယွင်း၏ အဖြစ်အများဆုံး အကြောင်းရင်း တစ်ခုဟု ဟတ်ဇလစ်က ယုံကြည်ထားသည်။ အထူးသဖြင့် နိုင်ငံရေးလောကတွင် ကာလတို အကျိုးကျေးဇူးများကိုသာ အသားပေးဖော်ပြလေ့ရှိပြီး အချိန်ကြာမှ ဖြစ်တတ်သည့် မူဝါဒ အကျိုးဆက်များကို လုံးလုံးလျားလျား လျစ်လျူရှုတတ်ကြသည်။ နိုင်ငံရေးလောကတွင် အခွန်ထမ်းသူများ၊ စားသုံးသူများ အပါအဝင် ပြည်သူလူထုတစ်ရပ်လုံး၏ ထိခိုက်နစ်နာမှုများကို ထည့်သွင်းမစဥ်းစား၊ မဖော်ပြပဲ သီးခြားလုပ်ငန်းစုများ၊ အရပ်ဒေသများ သို့မဟုတ် အစုအဖွဲ့များအား ကူညီရာရောက်မည့် အဆိုပြုချက်များကိုသာ ထပ်တလဲလဲ အာပေါင်အာရင်းသန်သန် ပြောနေသည်ကို ကြားသိနေရသည်။ ဘောဂဗေဒ၏ အခြေခံကျသော ယူဆချက်များကိုသာမက နိုင်ငံရေးစနစ်၏ အလုပ်လုပ်ပုံကိုပါ ဟတ်ဇလစ်က ရှင်းလင်းစွာ နားလည်ထားသည်။

နိုင်ငံရေးအရ မျက်နှာချိုသွေးလိုသည့်အခါ၊ မျက်နှာသာရလိုသည့်အခါ အကျိုးစီးပွားတူအုပ်စုများနှင့် ယင်းတို့၏ အဆင့်မြင့် ကိုယ်စားလှယ်များ၊ ပြောဆိုစည်းရုံးကြသူများက သူတို့လိုလားသည့် ရလာဒ်ရရှိရန် ကြိုးစားရန် အကြောင်းရှိလာသည်။ သူတို့က အကျိုးကျေးဇူးများကို ချဲ့ကားပြောဆိုပြီး ကုန်ကျစရိတ်များ (ကုန်ကျစရိတ်အများစုက အခြားသူများက ကျခံရလိမ့်မည်ဖြစ်သည်။)ကို လျော့ပေါ့ဖော်ပြကြလိမ့်မည်။ ရရှိလာမည့် အကျိုးကျေးဇူးများကို မဲပေးသူများက ချက်ခြင်းလက်ငင်းနှင့် အလွယ်တကူ မြင်သာပြီး ကုန်ကျစရိတ်များမှာ မမြင်လွယ်ပဲ စရိတ်အများစုမှာ အနာဂတ်ကာလတွင်သာ ဖြစ်ပေါ်မည်ဆိုပါက အကျိုးစီးပွားတူအဖွဲ့များအနေဖြင့် စည်းရုံးရသည်မှာ အသာစီးရနေမည်ဖြစ်သည်။ ယင်းအခြေအနေမျိုးတို့တွင် အကျိုးစီးပွားတူအဖွဲ့များက မဲပေးသူများကို နားယောင်စေနိုင်ပါသည်။

ထို့ကြောင့် မဲပေးသူများအနေဖြင့် ဆင့်ပွားသက်ရောက်မှုများ သို့မဟုတ် ကာလတစ်ခုကြာမှ ဖြစ်ပေါ်လာမည်အကျိုးဆက်များကို မသိထား၍သာ ငြင်းပယ်ရမည့် ကိစ္စရပ်တစ်ခုကို မကြာခဏ ခွင့်ပြုတတ်ကြသည်။ တိုက်ခန်းငှားခများကို ကန့်သတ်ပေးသည့် ပြငှာန်းချက်ကို စဥ်းစားကြည့်ပါ။ နီဝတ်၊ နယူးယောက်၊ ဆန်ဟိုဇေးနှင့် ဝါရှင်တန်ဒီစီ ကဲ့သိုသော မြို့ကြီးများတွင် အိမ်ခန်းငှားခ ထိန်းချုပ်ခြင်းများ ကျင့်သုံးခဲ့ကြသည်။ များသောအားဖြင့် အဆိုပါ ကန့်သတ်မှုများမှာ အိမ်ခန်းငှားခ မြင့်တက်မှုကို ထိန်းချုပ်ရန်နှင့် နွမ်းပါးသည့် မိသားစုများ အိမ်ခန်းငှားနေနိုင်ရန်ဆိုသော အဆိုပြုချက်များကို တုန့်ပြန်ဆောင်ရွတ်ပေးခြင်း ဖြစ်သည်။

အိမ်ခန်းငှားရမ်းခ နည်းပါးခြင်းက အိမ်ခန်းအသစ်ဆောက်လုပ်ခြင်းတွင် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံ့မှုများ ကျဆင်းစေပါလိမ့်မည်။ အိမ်ခန်းငှားရမ်းခ ထိန်းချုပ်မှုကြောင့် လက်ရှိပိုင်ဆိုင်သူများအတွက် အမြတ်ပေါ်မှု နည်းပါးစေသော်လည်း အနာဂတ်ပိုင်ရှင်များအတွက်တော့ ထိုသို့ မဟုတ်ချေ။ စျေးနှုန်းထိန်းချုပ်ထားသည့် အရပ်တွင် ငှားရမ်းနိုင်သည့် အဆောက်အဦအရအတွက် နည်းပါးလာပြီး တိုက်ခန်းတစ်ခန်းရှာဖို့ ပိုမိုခက်ခဲလာစေသည်။ အိမ်ခန်းပြတ်လပ်မှုများ ဖြစ်ပေါ်လာမည်။ လူအချို့ကလည်း ထိုအရပ်မှ စျေးနှုန်းချိုသာပြီး နေစရာအလွယ်တကူရနိုင်သည့် အလွန်ဝေးကွာသည့် အရပ်များသို့ သွားရောက်ကြပေမည်။ ထိုအခါ မြေပိုင်ရှင်များကလည်း အဆောက်အဦပြုပြင်ထိန်းသိမ်းရန် ဝင်ငွေအနည်းငယ်သာ ရရှိလာကြသောကြောင့် ငှားရမ်းနိုင်သည့် အိမ်ခန်းများ၏ အရည်အသွေးလည်း ကျဆင်းလာသည်။ ဤအချက်က အိမ်ခန်းရှားပါးပြတ်လပ်ခြင်းကြောင့် အဆောက်အဦး ပြုပြင်ထိန်းသိမ်းမှု ညံ့ဖျင်းမှုကို ဖြစ်ပေါ်စေကြောင်း ပြဆိုသည်။

သို့သော် ထိုသို့သော ဆင့်ပွားသက်ရောက်မှုများကို ချက်ခြင်းလက်ငင်း သိရှိနိုင်သည်တော့ မဟုတ်ပေ။ အိမ်ခန်းများ၏ အရည်အသွေးနှင့် အရေအတွက် ကျဆင်းလာသည့်အခါ လူများစွာတို့က ထိုသို ဖြစ်လာရသည့်အကြောင်းရင်းအပေါ် နားမလည်ဖြစ်ကြလိမ့်မည်။ ထို့ကြောင့် ငှားရမ်းနိုင်သည့် အိမ်ခန်း ကျဆင်းလာခြင်း၊ ပြုပြင်ထိန်းသိမ်းမှု ညံ့ဖျင်းခြင်းနှင့် ရှားပါးပြတ်လပ်မှုတို့ ရှိနေသည့်တိုင် အိမ်ခန်းခထိန်းချုပ်ခြင်းမှာ လူကြိုက်များနေမည်။ ဆွီဒင်ဘောဂဗေဒပညာရှင် အဆာလင်းဘက်၏ စကားအတိုင်းဆိုလျှင် “အိမ်ခန်းငှားခ ထိန်းချုပ်ကန့်သတ်ခြင်းဟာ ဗုံးကြဲချတာပြီးရင် ယနေ့ခေတ်မှာ မြို့တစ်မြို့ကို ဖျက်ဆီးပစ်နိုင်တဲ့ အထိရောက်ဆုံး နည်းပါဗျာ။”

အလားတူ နိုင်ငံခြားထုတ်လုပ်ကုန်များအပေါ် အကောက်ခွန်နှင့် အရေအတွက် သတ်မှတ်ခြင်းကို ထောက်ခံသူများသည် အမြဲလိုလိုပင် မူဝါဒ၏ ဆင့်ပွားသက်ရောက်မှုများကို လျစ်လျူရှုတတ်ကြသည်။ ပြည်ပနိုင်ငံများမှ ကုန်ပစ္စည်းများ တင်သွင်းမှုကို အကောက်ခွန်များ၊ အရေအတွက် သတ်မှတ်ခြင်း တို့ဖြင့် ကန့်သတ်ခြင်းသည် ပြည်တွင်း၌ အလားတူကုန်ပစ္စည်းများကို စရိတ်များများဖြင့် ထုတ်လုပ်နေသည့် လုပ်သားများကို လက်တလောတွင် ကာကွယ်ပေးကောင်း ပေးနိုင်ပါသည်။ သို့သော် ဆင့်ပွားအကျိုးဆက်များကလည်း အများအပြားရှိနိုင်ပါသည်။ ၂၀၀၂ ခုနှစ်တွင် အမေရိကန်အစိုးရ ချမှတ်သည့် သံမဏိ တင်သွင်းမှု ကန့်သတ်ချက်များသည် ဤအချက်ကို ပေါ်လွင်စွာ ဖော်ညွှန်းနေပါသည်။ တင်သွင်းမှုပမာဏ ကန့်သတ်ချက်များက သံမဏိတင်သွင်းမှုများကို သိသာစွာ ကျဆင်းစေခဲ့ပြီး ယင်းကြောင့် စျေးချိုချိုနှင့် ရရှိနိုင်သည့် သံမဏိပမာဏ နည်းသွားပြီး အမေရိကန်သံမဏိစျေးနှုန်းသည် ၃၀ ရာနှုန်းခန့် မြင့်တက်လာခဲ့ပါသည်။ စျေးမြင့်တက်လာခြင်းကြောင့် ပြည်တွင်း သံမဏိထုတ်လုပ်သူများအနေဖြင့် ထုတ်လုပ်မှုနှင့် လုပ်သားခန့်အပ်မှု ကုန်ကျစရိတ်များ တိုးမြှင်ခဲ့ကြသည်။ သို့သော် ဆင့်ပွားသက်ရောက်မှုများလည်း ရှိပါသည်။

သံမဏိစျေးနှုန်းမြင့်မားခြင်းကြောင့် ကုန်တင်ကား၊ မော်တော်ကားနှင့် အကြီးစား စက်ယန္တရားများကဲ့သို့ သံမဏိပါဝင်သည့် ကုန်စည်များ ထုတ်လုပ်ရာတွင် ကုန်ကျစရိတ် ပိုများလာပါသည်။ ယင်းကုန်ပစ္စည်းများ ထုတ်လုပ်သည့် အမေရိကန်ထုတ်လုပ်သူများသည် သွင်းကုန်အရေအတွက် ကန့်သတ်ချက်များကြောင့် ထိခိုက်နစ်နာရပြီး လုပ်သားအင်အား မကြာခဏလျော့ရသည့် အဖြစ်မျိုးနှင့် ကြုံခဲ့ရသည်။ ကမ္ဘာ့စျေးကွက်ကို ယခင်က ကြီးစိုးထားသည့် အမေရိကန် သံမဏိ ကွန်တိန်နာ ထုတ်လုပ်သူများမှာလည်း စျေးနှုန်းချိုသာစွာဖြင့် ပြည်ပမှ သံမဏိများတင်သွင်း၍ ကွန်တိန်နာ ထုတ်လုပ်သော နိုင်ငံခြားလုပ်ငန်းများကို မယှဥ်ပြိုင်နိုင်တော့သောကြောင့် ဝန်ထမ်းအင်အားကို မျာစွာလျှော့ချခဲ့ကြရသည်။

ထို့ပြင် အခြားသော ဆင့်ပွားသက်ရောက်မှုတစ်ခုလည်း ရှိပါသေးသည်။ နိုင်ငံခြားသားများ အနေဖြင့် အမေရိကန်စျေးကွက်တွင် သံမဏိနည်းနည်းသာ ရောင်းချနိုင်သဖြင့် ဒေါ်လာနည်းနည်းသာ ရသောကြောင့် အမေရိကန်ကုန်ပစ္စည်းများကိုလည်း လျော့ပြီးဝယ်လာကြသည်။ ထို့ကြောင့် သွင်းကုန်ကန့်သတ်မှု၏ အကျိုးရလဒ်တစ်ခုမှာ အမေရိကန်ပို့ကုန်များ ကျဆင်းသွားပြန်သည်။

ဆင့်ပွားသက်ရောက်မှုများကို ထည့်သွင်းစဥ်းစားသည့်အခါ အလုပ်အကိုင်အပေါ် မည်သို့ အကျိုး သက်ရောက်မှုရှိသည်မှာ ရှင်းလင်းသွားပါသည်။ ကုန်သွယ်ရေး ကန့်သတ်မှုများကြောင့် အလုပ်အကိုင်များ ဖန်တီးပေးရာ မရောက်ပါ။ ယင်းအစား အလုပ်အကိုင်များကို လုပ်ငန်းများအကြား ရွှေ့ပြောင်းပေးလိုက်ခြင်းသာ ဖြစ်သည်။ ကုန်သွယ်ရေးကန့်သတ်ချက်များဖြင့် ကာကွယ်ပေးသော လုပ်ငန်းစုများတွင် အလုပ်အကိုင်တိုးလာသော်လည်း အကျိုးဆက်အနေဖြင့် အခြားလုပ်ငန်းစုများတွင် အလုပ်အကိုင် လျော့နည်းသွားစေပါသည်။ အထူးသဖြင့် ပို့ကုန် လုပ်ငန်းများ ဖြစ်ပါသည်။ ကုန်သွယ်မှု ကန့်သတ်ချက်များ လူကြိုက်များသည်မှာ အံသြစရာတော့ မရှိပေ။ သံမဏိလုပ်ငန်းတွင် လုပ်ကိုင်နေသော လုပ်သားအင်အားမှာ မြင်ယောင်လွယ်သော်လည်း ဆင့်ပွားသက်ရောက်မှုအနေဖြင့် အခြားလုပ်ငန်းစုများတွင် အလုပ်အကိုင်များ ဆုံးရှုံးသွားခြင်းမှာမှု မမြင်လွယ်ပေ။ ကုန်သွယ်ရေး ကန့်သတ်မှုကြောင့် နောက်ဆက်တွဲအကျိုးဆက်များကို ဖော်ထုတ်ရန်မှာလည်း ခဲယဥ်းပါသည်။ ထို့ကြောင့် လူများစွာသည့် “အလုပ်အကိုင်များ ကာကွယ်ရေး” ငြင်းခုံမှုများ ပြုလုပ်နေကြသော်လည်း သေချာဆန်းစစ်လေ့လာမည်ဆိုလျှင်မူ တလွဲဆံပင်ကောက်နေခြင်းသာ ဖြစ်သည်။ အစိုးရအသုံးစရိတ်များသည်လည်း ဆင့်ပွားသက်ရောက်မှုများရှိသည်ကို လျစ်လျူရှုထားကြသည်။ အစိုးရ၏ ဦးစားပေးစီမံကိန်းများတွင် သုံးစွဲခြင်းသည် အလုပ်အကိုင်များကို ဖန်တီးပေးလိမ့်မည်ဟု နိုင်ငံရေးသမားများက ငြင်းခုံပြောဆိုကြသည်။ အစိုးရအနေဖြင့် လမ်းများ၊ ရဲတပ်ဖွဲ့၏ ကာကွယ်ရေးလုပ်ငန်း၊ တရားစီရင်ရေး စသည့် ကဏ္ဍများတွင် သုံးစွဲပါက သင့်လျော်မှန်ကုန်မှုရှိသည့် အကြောင်းရင်းများစွာပါသည်။ သို့သော် အလုပ်အကိုင်များ ဖန်တီးခြင်းကမှု အကြောင်းရင်းတစ်ရပ် မဟုတ်ပေ။

လော့စ်အိန်ဂျယ်လိစ်နှင့် လော့ပ်စ်ဗေးဂစ်တို့တွင် ချိတ်ဆက်ပေးမည့် အမြန်ရထားတစ်စင်း တည်ဆောက်ရန် လုပ်သား တစ်သန်း အလုပ်ပေးနိုင်သည့် စီမံကိန်းတစ်ခုတွင် အစိုးရက ဒေါ်လာ ၅၀ ဘီလျံ သုံးစွဲသည် ဆိုပါစို့။ ထိုစီမံကိန်းက အလုပ်အကိုင် မည်မျှ ဖန်တီးပေးနိုင်မည်နည်း။ ဆင့်ပွားသက်ရောက်မှုများကို ထည့်သွင်းစဥ်းစားသသည့်အခါ အဖြေအရှိပါ။ အကြောင်းရင်းမှာ ထိုစီမံကိန်းကို ငွေကြေးထောက်ပံ့ရန်အတွက် အစိုးရက အခွန်များ သို့မဟုတ် ချေးငွေများ အသုံးပြုရမည် ဖြစ်သောကြောင့် ဖြစ်သည်။ ဒေါ်လာ ၅၀ ဘီလျံ အခွန်ငွေ ကောက်ခံခြင်းက စားသုံးသူတို့၏ အသုံးစရိတ်နှင် ပုဂ္ဂလိက စုဆောင်းငွေများကို လျှော့ကျစေပြီး ယင်းသို့ လျော့ကျခြင်းကြောင့် အစိုးရသုံးစွဲမှုများ ဖန်တီးပေးသည့် အလုပ်အကိုင်များနီးပါး အခြားသော အလုပ်အကိုင်များကို ဖျက်ဆီးပစ်မည် ဖြစ်သည်။ တဖက်တွင် စီမံကိန်းအား ချေးငွေများဖြင့် ပံ့ပိုးလျှင်လည်း ငွေချေးယူခြင်းကြောင့် အတိုးနှုန်းများ မြင့်တက်ခြင်း၊ အတိုးပေးနိုင်ရန်အတွက် အခွန်များတိုးမြှင့်ကောက်ခံခြင်းတို့ကို ဖြစ်ပေါ်လာလိမ့်မည်။ ယင်းသုံးစွဲမှုကြောင့် ပုဂ္ဂလိကနှင့် ပြည်သူပိုင် ၂ မျိုးလုံးအတွက် အခြားသော စီမံကိန်းများတွင် သုံးစွဲရမည့် ငွေကြေးများကို ပြောင်းရွှေ့သုံးစွဲခြင်းသာ ဖြစ်သည်။

အလုပ်အကိုင် တစ်သန်း ဖန်တီးပေးခြင်းဆိုသည်က ခေါင်းစီးအတပ်ခံရမည် ဖြစ်သော်လည်း ထောင်ချီသည့် အရပ်နေရာများစွာတွင် အလုပ်အကိုင်များဆုံးရှုံးသွားသည်ကိုတော့ သတိပြုမိကြမည် မဟုတ်ချေ။ ကုန်သွယ်ရေး ကန့်သတ်ချက်များပမာ ယင်းစီမံကိန်း ရလဒ်က အလုပ်အကိုင် ဖန်တီးမှု မဖြစ်စေသည့် အလုပ်အကိုင် အပြောင်းအရွှေ့သာ ဖြစ်ပေသည်။ ဤအချက်က စီမံကိန်း မဆောင်ရွက်သင့်ကြောင်း ဆိုလိုသည်တော့ မဟုတ်ချေ။ သို့သော် ရလာမည့် အကျိုးကျေးဇူးများက စွန့်လွှတ်လိုက်ရမည့် အခြားအခွင့်အလမ်းများထက် ပိုမိုများပြားသည်ဆိုသည့်အထောက်အထားဖြင့်သာ စီမံကိန်းကို လုပ်သင့်၊ မလုပ်သင့် စဥ်းစားရမည် ဖြစ်သည်။

ဆင့်ပွားသက်ရောက်မှုများက အစိုးရများနှင့် နိုင်ငံရေးသမားများအတွက်သာ ပြဿနာမဟုတ်ပေ။ ယင်းသက်ရောက်မှုများသည် လူပုဂ္ဂိုလ်တစ်ဦးချင်းဆီအတွက်လည်း မမျှော်လင့်ထားသည့် အကျိုးသက်ရောက်မှုများ ဖြစ်ပေါ်စေတတ်ပါသည်။ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုကျောင်းဆရာမ တစ်ဦး၏ စိတ်ဝင်စားဖွယ် အတွေ့အကြုံတစ်ခုက ဤအချက်ကို ထောက်ပြနေသည်။ သူမကျောင်းသားများက ခဲတံများက အကုန်မသုံးရသေးမီ ပုံမှန်ပျောက်ဆုံးလေ့ရှိသည်။ ထို့ကြောင့် နောက်ဆုံးအဆင့်ထိသုံးထားသော ခဲတံတိုအတွက် သူတို့ကို ငွေ ၁၀ ဆင့်ပေးလျှင် ခဲတံကို သုံးကုန်သည်အထိ ကိုင်ဆောင်လိမ်မည်ဟု သူမက အကျိုးအကြောင်းဆင်ခြင်ကြည့်မိသည်။ သို့သော် ဆရာမကအား စိတ်ပျက်သွားစေသည်မှာ ခဲတံချွန်စက်ရှိရာတွင် ရှည်လျားစွာ တန်းစီနေကြပြီး ဆရာမပေးမည် ငွေရရှိရန် ခဲတံမြန်မြန် တိုသွားအောင် ခဲတံချွန်နေကြကြောင်း မကြာမီ တွေ့ရှိလိုက်ရသည်။ မရည်ရွယ်သည့် အကျိုးဆက်များ ဖြစ်တတ်ကြောင်း သတိပေးနေခြင်း ဖြစ်သည်။

မြန်မာ စကားပုံ

“ကံယုံ၍ ဆူးပုံမနင်းရာ။”
– Don’t jump into a pit of thorns out of blind faith.

မှတ်ချက်။

• Trans-Myanmar International, ATLAS Network, Friedrich Neumann Stiftung Für Die Freiheit မှ တင်ဆက်သော သိလွယ်မြင်လွယ် ဘောဂဗေဒ မှ ကောက်နှုတ်တင်ပြထားခြင်းဖြစ်ပါသည်။
• PDF ဖြင့် ဖတ်ချင်သူများအတွက် ဒေါင်ရန်